Αλληλουχίες

  Για να σχεδιάσουμε τις καθημερινές δραστηριότητές μας και να διαχειριστούμε τον χρόνο μας, είναι απαραίτητο να μπορούμε να οργανώσουμε, να ορίσουμε τα βήματα που χρειάζεται κάθε μας δραστηριότητα για να ολοκληρωθεί και να τα ακολουθούμε με ακρίβεια.  Βάζουμε τα γεγονότα σε μία λογική αλληλουχία σε συνάρτηση πάντα με τον χρόνο.

Δυσκολίες στην σειροθέτηση γεγονότων ή βημάτων μίας δραστηριότητας και στη διαχείριση του χρόνου μπορεί να παρουσιάσουν μαθητές με δυσλεξία ή μαθησιακές δυσκολίες, άτομα με αυτισμό, ηλικιωμένοι με άνοια, ασθενείς μετά από εγκεφαλική βλάβη.

 Άτομα που δυσκολεύονται στην σειροθέτηση μπορεί:

• να μην έχουν καλή αίσθηση του χρόνου
• να μην μπορούν να ακολουθήσουν σύνθετες εντολές
• να μην μπορούν να παρακολουθήσουν την πλοκή μίας ταινίας ή ενός βιβλίου
• να δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες                      

          

·                        

Με τις ασκήσεις σειροθέτησης γεγονότων ή εικόνων ενισχύουμε:

•  Το λεξιλόγιο
• Την προσοχή
• Την οπτική αντίληψη
• Τη μορφοσυντακτική ενημερότητα
• Την κατανόηση του προφορικού λόγου
• Την κατανόηση γραπτού κειμένου
• Τη μνήμη εργασίας
• Τις εκτελεστικές λειτουργίες
• Την κριτική σκέψη
• Την εκτέλεση εντολών
• Την αυτοδιόρθωση
• Την επίλυση προβλημάτων
• Τη μη λεκτική επικοινωνία

       Ασκήσεις:

• Τοποθετούμε στο τραπέζι εικόνες που απεικονίζουν μία διαδικασία γνωστή και ζητούμε από τον εκπαιδευόμενο να τις βάλει με τη σωστή σειρά. Οι εικόνες μπορεί να είναι δύο και να αυξάνουν σταδιακά σε αριθμό και δυσκολία, ανάλογα με την ηλικία και τις γνώσεις του ατόμου.
• Ζητούμε από τον εκπαιδευόμενο να βάλει τις εικόνες στη σωστή σειρά και μετά να μας εξιστορήσει τα γεγονότα που βλέπει και να αιτιολογήσει τη σειρά τους. Καλή άσκηση για κατανόηση και για διόρθωση λαθών.
• Ο εκπαιδευόμενος, με δικές μας λεκτικές εντολές καλείται να βάλει τις εικόνες στη σωστή σειρά: πχ. "Πρώτα άνοιξε το μπουκάλι, μετά ρίξε το χυμό στο ποτήρι  και στο τέλος βάλε και το καλαμάκι".
• Δίνουμε μόνο το θέμα και ζητούμε από τον εκπαιδευόμενο να περιγράψει μόνος του, με σύντομες προτάσεις τα βήματα που ακολουθεί για να επιτύχει μία δραστηριότητα όπως: "Τι κάνεις όταν ξυπνάς το πρωί;", "πώς φτιάχνουμε αβγά;" "πώς κάνεις μπάνιο;"
• Τέλος, μπορούμε να ζητήσουμε από τον εκπαιδευόμενο να περιγράψει την αλληλουχία των γεγονότων ζωγραφίζοντας την ιστορία ή μέσω παντομίμας. 

      

                 

                             

Οι ηλικίες κατάκτησης των φωνημάτων στην ελληνική γλώσσα

Το παιδί από τα πρώτα λεπτά της ζωής του παράγει ήχους που στόχο έχουν την επικοινωνία με τους άλλους. Αρχικά το κλάμα και αργότερα το βάβισμα. Σταδιακά, αυτές οι ηχητικές παραγωγές προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά φωνημάτων επηρεασμένα από το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο ζει το κάθε παιδί. Η ομιλία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και η εξέλιξη της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η σωστή άρθρωση των φωνημάτων είναι μια διαδικασία που απαιτεί την κατάλληλη τοποθέτηση, κίνηση και συντονισμό των αρθρωτών (τα φωνητικά όργανα που συμμετέχουν στη διαδικασία της άρθρωσης, όπως τα χείλη, τα δόντια, τα φατνία,  η γλώσσα, η υπερώα, η σταφυλή). Παρακάτω παρουσιάζονται οι ηλικίες κατάκτησης των φωνημάτων στην ελληνική γλώσσα σύμφωνα με έρευνα του Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοπεδικών. Αρμόδιος για να αξιολογήσει,να παρέμβει θεραπευτικά και να συμβουλεύσει τους γονείς ενός παιδιού σχετικά με την άρθρωσή του είναι ο Λογοπεδικός. Η ανίχνευση των προβλημάτων λόγου και ομιλίας ενός παιδιού πρέπει να γίνεται έγκαιρα ώστε να μειώνονται οι επιπτώσεις στην συνολική ανάπτυξη του παιδιού. Επιπλέον, η αποκατάσταση είναι σημαντικό να έχει ολοκληρωθεί πριν την ένταξη του παιδιού στην Α' Δημοτικού ώστε ν' αποφευχθούν άλλου τύπου δυσκολίες (μαθησιακές, ψυχοσυναισθηματικές κ.ά).

Γενικές Πληροφορίες και συμβουλές για τον Τραυλισμό

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο τραυλισμός είναι μία διαταραχή στη ροή της ομιλίας κατά την οποία το πρόσωπο που τραυλίζει γνωρίζει ακριβώς αυτό που θέλει να πει αλλά δυσκολεύεται να εκφραστεί λόγω ακούσιων επαναλαμβανόμενων κολλημάτων, επαναλήψεων ή επιμηκύνσεων των ήχων της λέξης. Είναι μια σοβαρή δυσκολία που έχει λεκτικές και συναισθηματικές διαστάσεις και μπορεί να επηρεάσει την κοινωνικότητα του παιδιού.

Δεδομένα σχετικά με τον τραυλισμό:

• Εμφανίζεται σε όλες τις φυλές ανεξάρτητα από κουλτούρα, γλώσσα, ευφυΐα και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.
• Ξεκινά συνήθως κατά τη νηπιακή ηλικία, ανάμεσα στα 2 και 5 έτη, σταδιακά ή σχετικά απότομα.
• Θεωρείται αποτέλεσμα κληρονομικών, νευρολογικών, γλωσσικών, συναισθηματικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρουσιάζει διακυμάνσεις με περιόδους ύφεσης και έντασης. Το άγχος μπορεί να δυσκολεύει την ομιλία αλλά δεν ευθύνεται για τον τραυλισμό.
• Για τα περισσότερα παιδιά που τραυλίζουν έχει προϋπάρξει μία περίοδος ομιλίας χωρίς τραυλισμό.
• Τα παιδιά που δε θα ξεπεράσουν τη δυσκολία τους στη νηπιακή ηλικία, έχουν μεγάλο κίνδυνο εδραίωσης ενός μόνιμου τραυλισμού.
• Τα αγόρια που τραυλίζουν είναι περισσότερα από τα κορίτσια.
• Πολλά παιδιά που τραυλίζουν έχουν μια εσωτερικευμένη τάση για τελειότητα. Όταν οι απαιτήσεις των γονέων είναι πολύ υψηλές, ο τραυλισμός μπορεί να ενταθεί.
• Ένας σημαντικός παράγοντας εμφάνισης και διατήρησης του τραυλισμού μπορεί να είναι η πίεση που νιώθει το παιδί γενικά ή ειδικά για την ομιλία του.

Σχετικά με το παιδί:

• Η ομιλία του είναι κάτι που το παιδί κάνει και όχι αυτό που είναι.
• Δεν είναι ατελές επειδή τραυλίζει.
• Μπορεί να έχει τις ίδιες ευκαιρίες με όλους.
• Συνήθως γνωρίζει ότι δυσκολεύεται να μιλήσει, ακόμα και από μικρή ηλικία.
• Τα χαρακτηριστικά του τραυλισμού του μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
• Μπορεί να χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να οργανώσει τη σκέψη του πριν μιλήσει.
• Μπορεί να μάθει να ελέγχει τον τραυλισμό του.
• Μπορεί να έχει αποτελεσματική επικοινωνία είτε τραυλίζει είτε όχι.

Σχετικά με την οικογένεια:

• Ως οι πρωταρχικοί επικοινωνιακοί εταίροι, τα μέλη της με τη στάση τους επηρεάζουν τον τραυλισμό. 
• Τα μέλη της οικογένειας είναι ο καλύτερος σύμμαχος ενός παιδιού.
• Στις οικογένειες, όταν ένα μέλος έχει πρόβλημα, τα υπόλοιπα μπορούν να αποτελέσουν μέρος της επίλυσής του.
• Η ευρύτερη οικογένεια πρέπει να είναι ενήμερη για τον τραυλισμό.

Σχετικά με τους γονείς:

• Οι αντιδράσεις σας επηρεάζουν την ομιλία του παιδιού.
• Γνωρίζοντας περισσότερα για τον τραυλισμό μπορείτε να λειτουργήσετε προς τη σωστή κατεύθυνση.
• Δεν προκαλέσατε εσείς τον τραυλισμό, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τον αντιμετωπίζετε μπορεί να είναι καθοριστικός.

Τι μπορείτε να αποφύγετε:

• Μην του λέτε να μιλάει πιο αργά. Μπορεί να καταφέρει να μιλήσει αργά για λίγα λεπτά, αλλά αυτό δεν πρόκειται να διαρκέσει για πολύ.
• Μην του ζητάτε να επαναλάβει τη λέξη στην οποία τραύλισε. Στην επανάληψη της λέξης, μπορεί να μην τραυλίσει αλλά αυτή η τακτική δεν το βοηθάει να ξεπεράσει τη δυσκολία του.
• Μην του υποδεικνύετε να σκέφτεται πριν μιλήσει. Αυτό έχει μόνο βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση.
• Μην του δημιουργείτε την εντύπωση ότι πρέπει να ντρέπεται για την ομιλία του.

Τι μπορείτε να κάνετε:

•  Αντιμετωπίστε τον τραυλισμό με τον ίδιο θετικό, υπομονετικό και υποστηρικτικό τρόπο που θα αντιμετωπίζατε οποιαδήποτε άλλη δυσκολία του.
• Αφιερώστε καθημερινά ποιοτικό χρόνο στο παιδί σας για να παίξετε μέσα σε μια ήρεμη και χαλαρή ατμόσφαιρα. Επικεντρωθείτε στο τι σας λέει και όχι στο πως το λέει. Απαντήστε στο μήνυμα που σας μεταφέρει το παιδί σας και προσπαθήστε να μην αποφεύγετε να το κοιτάζετε όταν έχει δυσκολία στην ομιλία.
• Μιλάτε αργά αλλά φυσιολογικά. Κάντε μια μικρή παύση (1-2 δευτερολέπτων) πριν απαντήσετε στο παιδί.
• Μην πιέζετε το παιδί να μιλήσει. Για παράδειγμα, μην απαιτείτε να πει «γεια» ή «ευχαριστώ». Εάν θέλει να παραμείνει εκτός μιας συζήτησης, μην επιμένετε να συμμετέχει.
•  Μειώστε τον αριθμό των ερωτήσεων που κάνετε στο παιδί σας. Βεβαιωθείτε ότι του δίνετε χρόνο για να απαντήσει και ανταποκριθείτε σε αυτό που λέει. Αφήστε το να ολοκληρώσει την πρότασή του αντί να τη συμπληρώνετε εσείς.
• Μη διακόπτετε ο ένας τον άλλον. Προσπαθείτε να μιλάτε με τη σειρά.
• Σεβαστείτε τις απόψεις, τα συναισθήματα και τον τρόπο ομιλίας του παιδιού. Αποδεχτείτε το όπως είναι.
• Αποφύγετε το γρήγορο ρυθμό ζωής. Υπάρχουν πολλές πιέσεις λόγω χρόνου, (π.χ. η προετοιμασία για το σχολείο, το διάβασμα και οι λοιπές δραστηριότητες). Υπολογίζετε προσεχτικά τον χρόνο για να ελαχιστοποιήσετε την πίεση. Συζητήστε με το παιδί και υποστηρίξτε το για να διαχειριστεί πιθανές πιέσεις από συνομήλικους ή καταστάσεις στο σχολείο, π.χ. κοροϊδία ή προβλήματα στις σχέσεις με τα άλλα παιδιά.
• Δώστε του θετική προσοχή και εκφράστε ικανοποίηση για τις καθημερινές του κατακτήσεις.
• Τα ξεκάθαρα όρια είναι ωφέλιμα για κάθε παιδί και ο έπαινος ωφελιμότερος από την κριτική.
• Ως προς τη συμπεριφορά, φερθείτε του με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως σε κάθε άλλο παιδί. Πρέπει να υπάρχουν σαφή όρια που τηρούνται με συνέπεια ώστε να μειωθούν οι εντάσεις που επηρεάζουν τη ροή της ομιλίας.

Να θυμάστε ότι..

• Ο τραυλισμός δεν είναι «κακή» συμπεριφορά. Η ευφράδεια δεν είναι «καλή» συμπεριφορά. Και τα δύο είναι τρόπος ομιλίας. Σημασία έχει η επικοινωνία και όχι ο τρόπος.
• Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης συμβάλλει στην αλλαγή του τρόπου ομιλίας και βοηθάει το παιδί να μιλήσει χωρίς φόβο.

Οι αλλαγές χρειάζονται χρόνο για να εδραιωθούν. Μην αποθαρρυνθείτε εάν αρχικά σας δυσκολέψουν.

πηγή: Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών- Λογοθεραπευτών